Rola pasa granicznego w systemie obronnym zachodniej granicy Polski

źródło zdjęcia: sxc.hu
Moje Sycowice część 5
Zachodni pas graniczny w okresie kształtowania się polskiej monarchii wczesnofeudalnej przebiegał między Nysą Łużycką, Bobrem i Kwisą, opierając się na zachód od Żagania na drodze wodnej Nysy Łużyckiej w okolicach Przewozu. Nadzwyczaj ważna była rola grodów kasztelańskich występujących od początku XIII w. wzdłuż tej granicy. Zapewne były one zlokalizowane w miejscach wcześniejszych grodów obronnych, regulujących przeprawy przez rzeki.
Do najwcześniejszych grodów zorganizowanych w system obronny łącznie z licznymi umocnieniami drewniano-ziemnymi ciągnącymi się wzdłuż Bobru od południa należy zaliczyć: Bolesławiec, Wleń, Iławę, Żagań, Nowogród Bobrzański i Krosno. Grody te łącznie ze znanymi Wałami Śląskimi, stanowiły czoło głównego systemu obronnego na zachodzie Polski, ciągnącego się wzdłuż Odry.
Bardzo wcześnie już zwrócono uwagę na funkcję Krosna w obronie zachodnich granic państwowości polskiej, które z biegiem czasu stało się centrum potężnego systemu obronnego. W skład systemu krośnieńskiego wchodził gród krośnieński przy ujściu Bobru i gród cyplowy w Gostchorzu zlokalizowany na wschód od Krosna., około 12 km na zachód od Sycowic.
Wały wzdłużne sprzęgały te zasadnicze punkty obronne. Wraz z szeroko wykorzystywanym systemem bagien i siecią hydrograficzną długość krośnieńskiego systemu obronnego wynosiła kilka kilometrów.
Wały wzdłużne występowały zarówno w pobliżu Odry jak i Bobru. Zataczały łuk od Bobru powyżej jego ujścia, aż do południowego brzegu pradoliny pod Połupinem, następnie biegły w kierunku Odry na wprost cyplowego grodziska pod Gostchorzem. Na północnym wschodzie linię obronną stanowiły nie do przebycia moczary i dlatego to do nich nawiązywały wały wzdłużne.
Z zapisów kronikarzy jednoznacznie wynika, że gród krośnieński wielokrotnie skutecznie opierał się zamiarom niemieckich najeźdźców a według niektórych historyków był wręcz ”bramą wiodącą w głąb Polski”.
Rozwój tego ośrodka od momentu jego powstania zdeterminowany został stosunkami politycznymi. W wyniku planów polityczno-strategicznych Piastów śląskich, została utworzona jednostka administracyjna zwana kasztelanią krośnieńską. Stanowić ona miała pas obronny od zachodnich sąsiadów.
Ponieważ jednym z najstarszych członów osadniczych było właśnie Krosno Odrzańskie, stąd zainteresowano się nim szczególnie. W roku 1005 przebywał tutaj Bolesław Chrobry, w 1015 bronił Krosna syn jego, Mieszko II.
Po długiej przerwie źródła podają, że w 1229r., w mieście przebywał Henryk Brodaty wraz ze swoim synem Henrykiem Pobożnym w otoczeniu książąt czeskich, przygotowując wyprawę przeciwko Brandenburczykom, którzy zaatakowali Lubusz.
Najwcześniejsze dzieje polityczne kasztelanii dostarczają wiele dowodów do sformułowania tezy, że Krosno Odrzańskie stanowiło najpoważniejsze ogniwo w systemie organizacji obrony granicy zachodniej. Wraz z przesunięciem granicy państwowej ośrodek krośnieński tracił na znaczeniu, a poczynając od XVIII w. możemy mówić o wyraźnym jego ograniczeniu.
Cezary Woch
Tagi: Gostchorze, Krosno Odrzańskie
Jeden komentarz do artykułu “Rola pasa granicznego w systemie obronnym zachodniej granicy Polski”
Komentarz wyraża opinie wyłącznie jego autora. Redakcja portalu sycowice.net nie ponosi odpowiedzialności za treść komentarzy.
Marzec 27th, 2009 at 14:16
Bardzo ładne i starannie dobrane zdjęcie ilustrujące tekst. Gratuluję!